Πορτογαλία

Η ιστορία του Πορτογαλικού κρασιού είναι η ιστορία των παραδόσεων που έφεραν στη χώρα, οι Φοίνικες, οι Καρχηδόνιοι, οι Έλληνες και κυρίως οι Ρωμαίοι. Ως αποτέλεσμα της ανάπτυξης, συνέχισης και εξέλιξης των παραδόσεων αυτών αναπτύχθηκε η παραγωγή κρασιού και το εμπόριο του με τους Άγγλους. Από το 1703 αρχίζουν ουσιαστικά να μπαίνουν οι βάσεις του νέου οινικού προσώπου της Πορτογαλίας.

Η επιρροή του εμπορίου με την Αγγλία συνέβαλε με τον τρόπο της στην περαιτέρω εξέλιξη των συνθηκών έτσι ώστε το 1758 δημιουργήθηκε η πρώτη οινοπαραγωγική περιοχή στον κόσμο-η “Οριοθετημένη (Καθορισμένη) Περιφέρεια” του Douro που βρίσκεται στην κοιλάδα του ομώνυμου ποταμού. Η οινοπαραγωγική περιφέρεια της Κοιλάδας του Douro,λόγω σπάνιου φυσικού κάλλους, έχει ανακηρυχθεί από την Unesco Περιφέρεια Παγκόσμιας Κληρονομιάς.

Η Πορτογαλία διαθέτει ένα πολύ μεγάλο φάσμα από γηγενείς ποικιλίες σταφυλιού με πολύ υψηλό ποιοτικό δυναμικό. Για αιώνες δεν χρειάστηκε η εισαγωγή διεθνών ποικιλιών Γαλλικής η Ιταλικής προέλευσης καθώς οι υπάρχουσες έδιναν μία γκάμμα κρασιών ευρέος φάσματος με ξεχωριστές προσωπικότητες.

Σήμερα οι γηγενείς ποικιλίες, με την “προσεκτική” συνδρομή των διεθνών που εμφανίστηκαν με ήπια ένταση και σε πολύ μικρούς αριθμούς τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται και στην παραγωγή ξηρών κρασιών και δημιουργούν ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα οινικά τοπία της Ευρώπης.

Λίγες χώρες, πιθανόν μόνο η Γαλλία και η Ιταλία,διαθέτουν τόσο μεγάλη ποικιλία γηγενών ποικιλιών και μάλιστα με πολλές από αυτές να έχουν μεγάλες δυνατότητες. Ας δούμε όμως τις καλύτερες και τις πιο γνωστές.

Στις άσπρες τοπικές ποικιλίες σταφυλιού της Πορτογαλίας ξεχωρίζουν το Alvarinho (κύρια ποικιλια του Vinho Verde),η Malvasia Fina,το Verdelho,και το Moscatel για τα γλυκά κρασιά. Καλός “οδηγός” επιλογής ερυθρών ποικιλιών σταφυλιού είναι η χρήση τους στην παραγωγή τόσο Port όσο και κόκκινων ξηρών κρασιών.

 Ξεχωρίζουν η Tinta Barroca, ηTinta Cao, η Tinta Roriz (Tempranillo), η Touriga Francesa και η Touriga Nacional-η κορυφαία ερυθρή ποικιλία της Πορτογαλίας αλλά και (όπως αναγνωρίζεται σιγά σιγά) από τις κορυφαίες ερυθρές ποικιλίες της Ευρώπης.

Την τελευταία 10ετία-15ετία παρατηρείται εντυπωσιακή και κατακόρυφη ποιοτική βελτίωση των ξηρών κρασιών της Πορτογαλίας. Αυτό οδήγησε μεταξύ άλλων και στην τροποποίηση της σχετικής νομοθεσίας και έτσι το 2000 έγινε ιεραρχική κατάταξη των αμπελοοινικών περιοχών της χώρας-στην κορυφή των οποίων ξεχωρίζουν οι Ελεγχόμενες Ονομασίες Προελεύσεως οι οποίες ακολουθούν το Γαλλικό πρότυπο.

Οι κυριότερες εξ αυτών είναι : Alentejo, Bairrada, Beira, Dao, Douro/Porto, Minho (Vinho Verde),Setubal και Madeira. Στις οινοποιητικές περιοχές της Πορτογαλίας συμπεριλαμβάνονται και εκείνες που παράγουν κρασιά ειδικού τύπου (Porto, Setubal, Madeira).

Port

Είναι ο πιο διάσημος και ταυτόχρονα, ο καλύτερος τύπος κρασιού που παράγει η Πορτογαλία. Στην πράξη το Port είναι και ένα από τα μεγαλύτερα κρασιά του κόσμου.Port μπορεί να λέγεται μόνο το κρασί που παράγεται στην κοιλάδα του ποταμού Douro,στη Βόρεια Πορτογαλία.

Ανήκει στη μεγάλη οικογένεια των ενισχυμένων κρασιών, οφείλοντας τον γλυκό χαρακτήρα του στην “ενίσχυση” του μούστου/ διακοπή της ζύμωσης με brandy. Την μορφή με την οποία το ξέρουμε σήμερα και η οποία το έκανε παγκόσμια γνωστό, το Port την οφείλει σε αντικειμενικές δυσκολίες.

Πρωτοεμφανίστηκε με το στυλ αυτό, της ενίσχυσης, περί τον 17ο αιώνα όταν το οινεμπόριο Πορτογαλικών κρασιών με το Ηνωμένο Βασίλειο είχε απογειωθεί:η προσθήκη brandy δεν είχε αρχικά υιοθετηθεί για να διακοπεί η ζύμωση και να παραμείνει το κρασί γλυκό αλλά για να μη ξινίζει η οξειδώνεται το κρασί από τις ταλαιπωρίες του τότε τρόπου μεταφοράς καθώς μεταφερόταν προς τη χώρα που δημιούργησε τον θρύλο του.

Η οινοποίηση του Port δεν διαφέρει σε τίποτα σχεδόν από την οινοποίηση οποιουδήποτε άλλου τύπου κόκκινου κρασιού με μόνη διαφορά την προσθήκη brandy για τη διακοπή της ζύμωσης.Είναι όμως η μόνη ομοιότητα γιατί κατά τα λοιπά τα πάντα διαφέρουν:οι περιπτώσεις χρονολογημένου Port είναι ελάχιστες μια και οι περισσότεροι τύποι αποτελουνται από ανάμειξη κρασιών διαφορετικών εσοδειών,ενώ σχεδόν ποτέ δεν παράγεται Port από ένα μόνο αμπέλι.

Ουσιαστικά,οδηγό κατανόησης των δαιδάλων του Port αποτελεί η “διαίρεση” του σε δύο μεγάλες κατηγορίες-στυλ:τα Ports που ωριμάζουν κυρίως σε βαρέλι και εκείνα που ωριμάζουν κυρίως σε φιάλη.

Η διαφορά είναι κατά βάσιν στυλιστική και όχι ποιοτική,με την επισήμανση ότι και στις δύο κατηγορίες υπάρχουν εκ των πραγμάτων διαβαθμίσεις ποιότητος.Tawny και Colheita είναι οι δύο κυριότεροι τύποι που ωριμάζουν για αρκετά χρόνια σε βαρέλι.

Το πρώτο αποτελεί ανάμειξη περισσοτέρων εσοδειών με την ηλικία της επικρατούσας να χαρακτηρίζει τη συνολική ηλικία του κρασιού ενώ Colheita είναι ένας ανώτερος ποιοτικά τύπος κρασιού-tawny από μία μόνο εσοδεία.

Στα κρασιά που ωριμάζουν στη φιάλη διακρίνουμε κυρίως το Ruby και το Vintage Port,με το πρώτο να αποτελεί ένα απλό τύπο φρουτώδους κρασιού που χρησιμοποιείται κυρίως ως aperitif ενώ οι δύο άλλοι τύποι-το Vintage Port και το Single Quinta Vintage Port είναι οι κορυφαίοι.Το Vintage είναι κορυφαίο κρασί μίας χρονιάς που μετά την παλαίωση στο βαρέλι χρειάζεται πάρα πολλά χρόνια παλαίωσης στο μπουκάλι για να αναδείξει το μεγαλείο του.

Το Vintage αποτελεί μείξη σταφυλιών από κορυφαία αμπέλια-κτήματα (Quintas) και βγαίνει μόνο σε κορυφαίες εσοδείες. Το Single Quinta Vintage προέρχεται από ένα μόνο αμπέλι,του οποίου η ποιότητα δεν είναι πάντα τόσο κορυφαία γι' αυτό και οι εσοδείες κυκλοφορούν συχνότερα.

Το Port είναι κυρίως τύπος κρασιού για το τέλος του γεύματος. Μόνο το ελαφρύ και διακριτικό Ruby χρησιμοποιείται ως aperitif,ενώ το Tawny και το Colheita ταιριάζουν πάρα πολύ ωραία με πούρο λόγω των πικάντικων και καρυδάτων χαρακτηριστικών.Tα μεγαλειώδη Vintage και Single Quinta Vintage δεν κάνουν ούτε για την απόλαυση πούρου, ούτε καφέ, ούτε επιδορπίων.

Είναι τα κατεξοχήν Gentlemen wines και είναι καλύτερο να απολαμβάνονται σκέτα η (το πολύ-πολύ) με ελάχιστους ανάλατους και άψητους ξηρούς καρπούς. Μεγάλα ονόματα οίκων Port είναι : η Quinta do Noval, η Calem, η Graham's, η Taylor's, η Fonseca, η Sandeman, η Croft.

Vinho Verde

Το Vinho Verde είναι ο άλλος τύπος κρασιού, στον ποιοτικό αντίποδα του Port,για τον οποίο η Πορτογαλία είναι διάσημη από χρόνια. Αντιστοιχεί σε ένα λευκό ξηρό κρασί που παράγεται στην επαρχία Minho, σε μία περιοχή Ονομασίας Προελεύσεως που οριοθετήθηκε το 1908. Για χρόνια το Vinho Verde θεωρείτο ένας απλός τύπος ευχάριστου κρασιού, με κοφτερή οξύτητα κατάλληλη για την απόλαυση θαλασσινών.

Μολονότι η φήμη και το μεγάλο ύψος των πωλήσεων του βασίστηκαν στη ανεπιτήδευτη απλότητα του, τα τελευταία χρόνια χάρη στις προσπάθειες σοβαρής δουλειάς εκ μέρους των αμπελουργών-οινοποιών και τις συμβουλές ειδικών επιστημόνων έχει εμφανιστεί μία νέα γενιά κρασιών με τελείως διαφορετικά χαρακτηριστικά και φιλοδοξίες. Ο τύπος κρασιού έχει το συγκεκριμένο όνομα Verde (πράσινο) γιατί δεν άφηναν ποτέ σχεδόν τα σταφύλια να ωριμάσουν και να αποκτήσουν υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα.

Για την παραγωγή Vinho Verde χρησιμοποιείται η ποικιλία σταφυλιού Alvarinho, Πορτογαλική παραλλαγή του Ισπανικού Albarino που χρησιμοποιείται αντίστοιχα στην παραγωγή του φημισμένου λευκού κρασιού της Γαλικίας Ονομασίας Προελεύσεως “Rias Baixas” στη Βόρεια Ισπανία.

Σημαντικότατη και εντυπωσιακή είναι και η κατακόρυφη ποιοτική άνοδος-και το πέρασμα τους στο παγκόσμιο προσκήνιο-των ξηρών κόκκινων κρασιών της Πορτογαλίας. Για χρόνια ήταν παραγνωρισμένα και στη σκιά του Port, γεγονός που δημιούργησε έλλειψη παραγωγικού ενδιαφέροντος και άγνοια εκ μέρους των ίδιων των παραγωγών.

Σήμερα, με την ύπαρξη μεγάλου αριθμού εκπροσώπων της νέας γενιάς οινοποιών τα πράγματα έχουν αλλάξει ριζικά και με πρωτοπόρο την περιοχή του Douro (ακολουθούμενη κυρίως από το πιο θερμό Alentejo και το Dao) τα κόκκινα ξηρά κρασιά της Πορτογαλίας έχουν ήδη δημιουργήσει τη φήμη τους.

Συχνά, οι περισσότερες Quintas του Port βγάζουν πλέον και ξηρά κρασιά εξαιρετικής ποιότητας με την ανεύρεση τους να μην είναι ιδιαίτερα δύσκολη.