Σελίδες

ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΟΙΝΟΙ - ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ

Ο τόπος καλλιέργειας των αμπελιών είναι μια πολύ σημαντική παράμετρος της ταυτότητας των κρασιών.

- Η τοπογραφική διαμόρφωση και η μηχανική - χημική σύσταση του εδάφους.
- Το μακρο-μεσοκλίμα που επικρατεί στην περιοχή και η από χρονιά σε χρονιά εξέλιξή του.
- Οι ποικιλίες αμπέλου που καλλιεργούνται και οι καλλιεργητικές τεχνικές.
- Η αμπελουργική και οινοποιητική παράδοση της περιοχής.
- Οι άνθρωποι που συντηρούν (και εξελίσσουν) την παράδοση και την υλοποιούν.

Όλα αυτά μαζί διαμορφώνουν την έννοια του τερουάρ. Μια έννοια που εκφράζει αυθεντικότητα αλλά και τυπικότητα.

Περί την έννοια του τερουάρ έχει συγκροτηθεί όλη η ευρωπαϊκή οινική νομοθεσία και κατ' επέκταταση και η ελληνική. Ήταν εξ άλλου οι αρχαίοι έλληνες που εισήγαγαν την έννοια της εντοπιότητας με τον Αριούσιο, τον Πράμνιο, τον Μαρώνειο, τον Θάσιο και πολλούς άλλους ονομαστούς αλλά και ονοματισμένους οίνους από συγκεκριμένες περιοχές.

Η ελληνική οινική νομοθεσία διακρίνει και θεσμοθετεί 4 κατηγορίες οίνων ως προς τη γεωγραφική προέλευση.

Όλες οι κατηγορίες οίνων έχουν θεσπιστεί και οριοθετηθεί με βάση τα διοικητικά όρια των φορέων αυτοδιοίκησης της χώρας.

Η θεσμισή αλλαγή που επέφερε ο "Καποδίστριας" έχει, ουσιαστικά, διευθετηθεί αλλά τώρα, που είναι γεγονός και ο "Καλλικράτης", το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης βρίσκεται μπροστά στην επιτακτική ανάγκη να επαναδιατυπώσει ορισμένες οριοθετήσεις,διότι οι ασάφειες που έχουν προκύψει είναι ενίοτε πολύ μεγάλες.

Σε κάποιες περιπτώσεις προσφάτων αναθεωρήσεων οίνος ΠΟΠ (ΟΠΑΠ) αυτό έγινε  (Μαντίνεια, Ρόδος, Νάουσα, Λήμνος, Σητεία, Χάνδακας).

Αν και οι συσχετισμοί δεν είναι δύσκολοι, σε ΟΛΟΥΣ τους άλλους οίνους ΠΟΠ - ΟΠΑΠ - ΟΠΕ και ΠΓΕ - Τοπικοί διατηρούμε τις εκ των νόμων γεωγραφικές περιγραφές.


1. Ελληνικοί Οίνοι ΠΟΠ (ΟΠΑΠ)

ΠΟΠ = Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης
ΟΠΑΠ = Ονομασίας Προέλευσης Ανώτερης Ποιότητας
PDO = Protected Designation of Origin



Σήμα Προϊόντων ΠΟΠ - PDO

Σύμφωνα με τη νέα ευρωπαϊκή οινική νομοθεσία οι ελληνικοί οίνοι ΟΠΑΠ εντάσσονται στην κατηγορία των προϊόντων ΠΟΠ.

Οι περιοχές που παράγονται οι οίνοι ΠΟΠ (ΟΠΑΠ) είναι ουσιαστικώς οι ιστορικές αμπελουργικές και οινοπαραγωγικές περιοχές της χώρας.

Στις περιοχές αυτές έχουν οριοθετηθεί σαφείς αμπελουργικές ζώνες. Με την εξαίρεση δύο περιοχών, οι ποικιλιακές συνθέσεις ορίζονται μόνον από ελληνικές ποικιλίες.

Το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι ότι έχουν οριοθετηθεί με βάση όρια κοινοτήτων και όχι με βάση αμπελοτεμάχια. Ως αποτέλεσμα, ακόμα και σε διακεκριμένες ζώνες ΟΠΑΠ υπάρχουν αμπελοτεμάχια που παράγουν τελείως ακατάλληλο σταφύλι. Έχει νόημα και εφαρμόζεται εκτεταμένα στη Γαλλία και αλλού ο χωρισμός της ζώνης σε υποζώνες και κυρίως σε αμπελοτεμάχια διαφορετικής ποιότητας (π.χ. τα crus και grands crus στη Γαλλία), που είναι τα αμπελοτόπια ή τα οινοπέδια.

Οι οίνοι ΠΟΠ - ΟΠΑΠ υποχρεωτικώς παράγονται σε οινοποιεία που βρίσκονται μέσα στη ζώνη. Αυτό σημαίνει ότι, εκτός από τα σταφύλια που προέρχονται υποχρεωτικώς από τη ζώνη, και η οινοποίηση πρέπει να γίνεται σε οινοποιεία που έχουν τις εγκαταστάσεις τους εντός ζώνης. Αλλά μέχρι εκεί! Η ωρίμανση σε βαρέλια (πλην Σαντορίνης και Μονεμβασίας), η εμφιάλωση (πλην Μονεμβασίας) και η αναγωγική παλαίωση μπορούν να γίνονται και σε εγκαταστάσεις εκτός ζώνης.

Στις δημοφιλείς ζώνες -όπως η Μαντίνεια με το μοσχοφίλερο, η Νεμέα με το αγιωργίτικο, η Νάουσα και το Αμύνταιο με το ξινόμαυρο και η Σαντορίνη με το ασύρτικο- αυτό αξιοποιείται και έτσι παράγονται οίνοι ΟΠΑΠ από επιχειρήσεις εκτός ζώνης, που συνεργάζονται με κάποιο τοπικό οινοποιείο ως προς την αρχική οινοποίηση.

Η συζήτηση τόσο ως προς τη χρήση και άλλων ποικιλιών (γηγενών αλλά κυρίως εισηγ-μένων) ως βελτιωτικών, όσο και ως προς τον ορισμό υποζωνών μέσα στις ζώνες ΟΠΑΠ έχει αρχίσει. Είναι, όμως, σε αρχικό στάδιο και οι απόψεις βρίσκονται από το ένα άκρο έως το άλλο.

Οι οίνοι ΠΟΠ (ΟΠΑΠ) φέρουν υποχρεωτικώς στο λαιμό της φιάλης τη χαρακτηριστική ροζ ταινία.



2. Ελληνικοί Οίνοι ΠΟΠ (ΟΠΕ)

ΠΟΠ = Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης
ΟΠΕ = Ονομασίας Προέλευσης Ελεγχόμενης
PDO = Protected Designation of Origin



Σήμα Προϊόντων ΠΟΠ - PDO

Σύμφωνα με τη νέα ευρωπαϊκή οινική νομοθεσία οι ελληνικοί οίνοι ΟΠΕ εντάσσονται στην κατηγορία των προϊόντων ΠΟΠ.

Οι ζώνες των οίνων ΠΟΠ - ΟΠΕ είναι εξ ίσου ιστορικές αμπελουργικές και καθορισμένες γεωγραφικά περιοχές στις οποίες, όπως και με τους οίνους ΠΟΠ (ΟΠΑΠ), οι οίνοι ΠΟΠ (ΟΠΕ) παράγονται από οινοποιεία μέσα στη ζώνη (με τη διευκρίνηση που υπάρχει παραπάνω στους οίνους ΠΟΠ - ΟΠΑΠ).

Υπάρχουν, όμως, και σαφείς διαφορές ως προς τους οίνους ΠΟΠ (ΟΠΑΠ).

Κατ' αρχάς, πρόκειται αποκλειστικώς για γλυκείς οίνους που παράγονται με δύο τρόπους.

Ο ένας είναι με προσθήκη αλκοόλ οινικής προέλευσης (ενισχυμένοι οίνοι).

Ένας τέτοιος οίνος χαρακτηρίζεται ως φυσικός γλυκύς.
Είναι η χρήση του αλκοόλ που κάνει αυτούς τους οίνους ελεγχόμενους.

Ο άλλος τρόπος είναι με τη συμπύκνωση του σταφυλιού με διάφορες φυσικές τεχνικές (υπερ-ωρίμανση, λιάσιμο, αερισμός).Ένας τέτοιος οίνος χαρακτηρίζεται ως φυσικώς γλυκύς, ενώ αν έχει γίνει λιάσιμο των σταφυλιών μπορεί να λέγεται και λιαστός.

Μια άλλη μεγάλη διαφορά ως προς τους οίνους ΠΟΠ - ΟΠΑΠ είναι το εύρος των ποικιλιών, που στους οίνους ΠΟΠ - ΟΠΕ περιορίζονται στο μοσχάτο (μικρόρωγο ή Αλεξανδρείας) για τους λευκούς και τη μαυροδάφνη (μαζί με κορινθιακή σταφίδα) για τους ερυθρούς.

Οι οίνοι ΠΟΠ (ΟΠΕ) φέρουν υποχρεωτικώς στο λαιμό της φιάλης τη χαρακτηριστική μπλε ταινία.


3. Ελληνικοί Οίνοι ΠΓΕ (Τοπικοί Οίνοι)

ΠΓΕ = Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη
PGI = Protected Geographical Indication



Σήμα Προϊόντων ΠΓΕ - PGI

Σύμφωνα με τη νέα ευρωπαϊκή οινική νομοθεσία οι τοπικοί οίνοι εντάσσονται στην κατηγορία των προϊόντων ΠΓΕ, όπως και οι οίνοι Ονομασίας κατά Παράδοση (Βερντέα και όσες Ρετσίνες έχουν γεωγραφικό προσδιορισμό).

Κατά την ευρωπαϊκή και ελληνική οινική νομοθεσία οι τοπικοί οίνοι είναι υπο-κατηγορία των επιτραπέζιων. Θεσπίστηκαν για να ενισχυθούν οι έννοιες της αυθεντικότητας και της τυπικότητας και έξ αρχής είχαν το δικαίωμα αναγραφής της χρονιάς της εσοδείας και της ποικιλιακής σύνθεσης.

Οι τοπικοί οίνοι τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν αναπτυχθεί πολύ. Αυτός είναι και ο λόγος που τους κατατάσσουμε εδώ σε ξεχωριστή κατηγορία.

Κατ΄αντιστοιχία με τους οίνους ΠΟΠ (ΟΠΑΠ & ΟΠΕ) καθορίζονται τόσο γεωγραφικά όρια όσο και ποικιλιακές συνθέσεις.

Αρχικώς καθορίζονταν και τύποι οίνων αλλά με την απόφαση του 1999, που ισχύει, τώρα υπάρχει σχετική ελευθερία ως προς αυτό.

Κατεβάστε την αρχική Απόφαση 392169/20-10-1999 με τους γενικούς κανόνες χρήσης του όρου "Τοπικός Οίνος" (DOC 95.5Kb) και δείτε την απόφαση του 2007 με τις τροποποιήσεις (PDF στο οποίο η απόφαση είναι η πρώτη από όσες έχει).

Κατηγορίες Ελληνικών Οίνων ΠΓΕ (Τοπικών Οίνων)...

4. Επιτραπέζιοι Οίνοι

Πρόκειται για την πλέον χαλαρή από άποψη δεσμεύσεων κατηγορία οίνων. Οι παραγωγοί έχουν τη δυνατότητα να συνδυάσουν ποικιλίες σταφυλιών από διαφορετικές περιοχές, να εφαρμόσουν διαφορετικές μεθόδους καλλιέργειας και οινοποίησης και γενικώς να πειραματισθούν, παράγοντας ένα εμπορικό προϊόν που δε φέρει ταυτότητα προέλευσης αλλά ενός εμπορικού ονόματος. Δηλαδή, τα κρασιά αυτά δεν οφείλουν να είναι τυπικά.

Ως εκ τούτου, δεν είχαν το δικαίωμα να αναγράφουν στην ετικέτα τους τη χρονιά της εσοδείας τους ούτε την ποικιλιακή τους σύνθεση.

Σύμφωνα, όμως, με τις τελευταίες εξελίξεις στην Ε.Ε. (Κανονισμός 607/2009) αυτό άλλάξε.
Μια νέα κατηγορία οίνων προστίθεται στούς επιτραπέζιους οίνους.

Θα λέγονται Ποικιλιακοί Οίνοι (από το site της ΚΕΟΣΟΕ) και θα έχουν το δικάιωμα αναγραφής τόσο της χρονιάς εσοδείας, όσο και της ποικιλιακής σύνθεσης, εάν και εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις και τους αυστηρούς ελέγχους που επιβάλει το άρθρο 63 του παραπάνω κανονισμού.